Παρασκευή 29 Ιουνίου 2012

Η ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΗ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ



         (Ποια γραμμή είναι μεγαλύτερη;)

Θα  ξεκινήσω κάνοντάς σας μια ερώτηση . Για πείτε μου πότε φαίνεται μεγαλύτερη η σελήνη ή ο ήλιος; Όταν βρίσκονται στην ανατολή τους , χαμηλά στον ορίζοντα ή όταν μεσουρανούν; Φαντάζομαι  όλοι θα συμφωνείτε πως δείχνουν πολύ μεγαλύτερα όταν βρίσκονται χαμηλά στον ορίζοντα. Αυτή η εικόνα του τεράστιου φεγγαριού που ανατέλλει , ενέπνευσε πολλούς ζωγράφους , ποιητές , λογοτέχνες και προβλημάτισε ταυτόχρονα πάρα πολλούς επιστήμονες. Αυτό το φαινόμενο είναι μία οπτική απάτη και αποτελεί έναν από τους  μεγαλύτερους επιστημονικούς γρίφους.
      Πρώτος ο Αριστοτέλης ασχολήθηκε με το φαινόμενο  και το απέδωσε στην ατμοσφαιρική διάθλαση , δηλαδή σε σταγονίδια υγρασίας , που όταν τα διαπερνά το φως μεγεθύνουν τα είδωλα και τα κάνουν να μοιάζουν μεγαλύτερα.
     Την πρώτη λογική εξήγηση την έδωσε ο Άραβας φυσικός Alhazan  ο οποίος είπε ότι η σελήνη, όταν προβάλλεται πίσω από οικεία αντικείμενα  ,δέντρα , λόφους , καμπαναριά , σπίτια κι επειδή δείχνει τεράστια σε σχέση μ’ αυτά το μυαλό επιμένει ότι είναι πελώρια σε διαστάσεις. Η θεωρία του Alhazan ακούγεται λογική αλλά δεν είναι , γιατί το ίδιο συμβαίνει κι όταν βρισκόμαστε στην έρημο ή στη μέση του ωκεανού και δεν έχουμε κάτι στον ορίζοντα ως σημείο αναφοράς.
       Η συγκεκριμένη ψευδαίσθηση προβλημάτισε ακόμη και πανεπιστήμια . Το 1959 το πανεπιστήμιο του Wisconsin έκανε πειράματα  με 2 όμοιους σε διαστάσεις δίσκους. Ο ένας τοποθετήθηκε στον ορίζοντα και ο άλλος πάνω από το κεφάλι του παρατηρητή και οι δύο σε απόσταση 25 μέτρων. Όσοι ρωτήθηκαν ποιος δίσκος είναι μεγαλύτερος απάντησαν ότι ο δίσκος στον ορίζοντα είναι ο μεγαλύτερος.
       Η ερμηνεία της Ψυχολογίας στο συγκεκριμένο γρίφο είναι ότι πρόκειται για τη γνωστή ψευδαίσθηση Ponzo (Ponzo Illusion) σύμφωνα με την οποία τα αντικείμενα που νομίζουμε ότι είναι πιο μακριά από εμάς φαίνονται πιο μεγάλα.
     Κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν πως οι άνθρωποι διορθώνουν οπτικά τα οικεία τους πρόσωπα-αντικείμενα άρα και τη Σελήνη , όταν βρίσκονται μπροστά τους παρά από πάνω τους ,δηλαδή κατά κάποιο τρόπο πρέπει να έχει σχέση  η ανάταση του βλέμματος.
       Καμιά θεωρία δεν έγινε πλήρως αποδεκτή και κάθε λίγα χρόνια μια νέα θεωρία προτείνεται.
         Μπορείτε να απαλλαχθείτε από την ψευδαίσθηση ακολουθώντας τις παρακάτω τεχνικές:


1.      Δείτε τη σελήνη μέσα από έναν σωλήνα ή μέσα από το χέρι σας κάνοντάς το σαν κιάλι.
2.      Δείτε τη σελήνη ξαπλωμένοι στο έδαφος.
3.      Δείτε τη σελήνη ανάμεσα απ’ τα πόδια σας.

Αν τα παραπάνω σας ακούγονται γελοία και όχι πειστικά πάρτε μια ασπιρίνη , κρατημένη με τεντωμένο χέρι  είναι λίγο μεγαλύτερη απ’ τη σελήνη είτε τη συγκρίνετε κατά την ανατολή της είτε κατά τη μεσουράνησή της.
     Παρόλα  αυτά απολαύστε το φεγγαράκι τεράστιο καθώς ανατέλλει  ακόμα κι αν γνωρίζετε πια πως πρόκειται για μια απάτη …οπτική τουλάχιστον.
                                                
  Πηγές :
  «Η επιστήμη των ψευδαισθήσεων», Jacques Ninio
  “ Nightwatch” ,  Terence Dickinson
  “The backyard Astronomer’s Guide” Terence Dickinson , Alan Dyer


(Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτα στην εφημερίδα "Ιδεογραφία"  http://issuu.com/enalaktikoergastiri/docs/____________2_/1 )