Σάββατο 25 Σεπτεμβρίου 2010

ΜΕΤΑΠΡΑΞΗ
Επηρεασμένος βαθύτατα από τον Γιάννη Χρήστου , μελέτησα προσεκτικά την έννοια της Πράξης –Μετάπραξης την οποία εισήγαγε στη μουσική σκηνή.Ο ίδιος τη συσχετίζει με τη φυσική –μεταφυσική. Τι είναι η μεταφυσική όμως και τι η φυσική. Ειδικότερα μεταφυσική είναι ο κλάδος της φιλοσοφίας που προσπαθεί να ερμηνεύσει την φύση της πραγματικότητας .Έτσι απλά ορίζεται ότι δεν μπορεί να αποδειχτεί επιστημονικά. Φυσική σημαίνει ακριβώς το αντίθετο , οτιδήποτε δηλαδή αποδεικνύεται πειραματικά με τη βοήθεια της επιστήμης . Αν και η μία έχει ακριβώς αντίθετη σημασία από την άλλη στην πραγματικότητα η Μ δεν βρίσκεται στον αντίποδα της Φ αλλά αποτελεί δεκανίκι της. Η μεταφυσική κατέληξε να αποτελεί τον φιλοσοφικό εκείνο τομέα, που προοριζόταν για την εξέταση θεμάτων . Είκαζε η μεταφυσική , αποδείκνυε με τη σειρά της η επιστήμη. Αν και αντίθετα μαζί συνθέτουν την αρμονία και σ’ αυτήν βασίζεται και η εξέλιξη του ανθρώπου.
Τώρα σχετικά με την πράξη και τη μετάπραξη θα σας πω πώς εγώ το αντιλήφθηκα. Η πράξη είναι μια δράση σκόπιμη και χαρακτηριστική κι εναρμονίζεται με το σύνηθες . Η μετάπραξη εμπεριέχει το στοιχείο του παράλογου , είναι μια επίθεση ενάντια στη λογική μια δράση αντίθετη στους κανόνες . Για παράδειγμα κάθε πρωί όλοι ετοιμάζουμε το πρωινό , το καφέ και αφού καθίσουμε μπροστά στον υπολογιστή ή την τηλεόραση ή το ραδιόφωνο περιμένουμε πότε θα ‘ρθει η ώρα να φύγουμε για τη δουλειά. Αυτό είναι μια πράξη. Αν όμως αντί για καφέ και πρωινό πιώ μπύρα και χορεύω ημίγυμνος στη αυλή πρωινιάτικα αυτό είναι μετάπραξη. Στην τάξη τώρα για όσους είναι εκπαιδευτικοί , αν κάνω το μάθημά μου σύμφωνα με τις σύγχρονές διδακτικές μεθόδους , όρθιος και περιφερόμενος ανάμεσα στους μαθητές , αυτό είναι μια πράξη. Αν όμως σταθώ όρθιος και μιλώ κουνώντας τα χείλη μου χωρίς να ακούγομαι αυτό είναι μετάπραξη. Σε μια κοινωνική εκδήλωση αν παρευρεθώ σεμνά ενδεδυμένος , φιλικός και πρόσχαρος ως προς τη συμπεριφορά μου, αυτό είναι πράξη. Εάν όμως εμφανιστώ με τα μαλλιά μου βαμμένα μπλε και σβήσω όλα τα κεριά της εκκλησίας χορεύοντας ταυτόχρονα εε αυτό είναι μετάπραξη.
Σκέφτηκα λοιπόν τι εξελίσσει πιο πολύ , ποιο απ’ τα δύο διευρύνει τους γνωστικούς ορίζοντες? Έχω την εντύπωση πώς είναι αυτό που σε ξεβολεύει , αυτό που σε κάνει να νιώθεις ανασφαλής και σε φέρνει σε σύγκρουση με τις φοβίες σου. Για το ένα ( την πράξη) ξέρουμε την συνέχεια του . Κάνουμε κάτι συνηθισμένο που προκαλεί συχνά πλήξη και ανία. Το άλλο (μετάπραξη) καταγράφεται απ’ τον εγκέφαλο ως κάτι το διαφορετικό , προσθέτει εμπειρίες και το παράτολμο εγχείρημα μας βάζει σε άλλα μονοπάτια ξεχωριστά , επικίνδυνα σίγουρα που αν όμως συνοδεύονται από μια ψυχική ωριμότητα και μια συναισθηματική ισορροπία τότε παράγουν γνώση. Το διαρκές ξεβόλεμα και αναζήτηση των προσωπικών ορίων αποτελούν και παράγοντα νεότητας γι αυτό και η εφηβεία –η κορυφή των νεανικών μας χρόνων- χαρακτηρίζεται από το αλλοπρόσαλλο (μετάπραξη) .
Πώς το ένα σε συνάρτηση με το άλλο θα προσδώσουν στη καθημερινότητά μας ενδιαφέρον ? Το παράλογο διευρύνει τα όρια του λογικού , όπως η μεταφυσική ανάγκασε την επιστήμη να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα . Αυτό το αναπάντεχο των πράξεών μπορεί από τη μία να μας εκθέσει ανεπανόρθωτα στο κοινωνικό σύνολο , απ’ την άλλη μας φορτίζει με αθωότητα που ως γνωστό είναι το καλύτερο όπλο στην εσωστρέφεια , συστολή και καχυποψία του συνόλου. Ο Ν. Καρούζος άλλωστε λέει σε ένα ποίημα του:
« Με τη δύναμη του αθώου ανεβαίνω τους κινδύνους»
Ο ακτιβισμός , ο εθελοντισμός τα κινήματα τύπου «free hugs» χαρακτηρίζονται από μια αθωότητα κι έναν αυθορμητισμό.
Με λίγα λόγια η μετάπραξη είναι ένας τρόπος , μια τεχνική καταπίεσης του εγωισμού μας του βίαιου εγώ μας , τέκνο κι αυτό του βίαιου σύμπαντος άλλωστε.

Δείτε παρακάτω την "Κυρία με τη στρυχνίνη" έργο του Χρήστου όπου ο κάθε ένας αλλάζει ρόλους. Η πιανίστρια παίζει κρουστά , ή βιολίστρια παίζει χωρίς ήχο ή ωρύεται και διάφορα άλλα..

Πέμπτη 23 Σεπτεμβρίου 2010

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΡΗΣΤΟΥ



Ο Γιάννης Χρήστου υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους έλληνες συνθέτες, με διεθνή αναγνώριση. Κύριο χαρακτηριστικό της ζωής και του έργου του ήταν οι έντονες φιλοσοφικές και μεταφυσικές του ανησυχίες, τις οποίες συσχέτιζε άμεσα με τη μουσική, προσπαθώντας να αναδείξει την πανανθρώπινη θρησκευτική, μεταφυσική και μυστικιστική της διάσταση, πέρα από ιστορικές περιόδους, τεχνοτροπίες, πολιτισμούς και θρησκευτικά δόγματα.
Σπουδάζει οικονομικά , αλλά σπουδάζει και φιλοσοφία. Ο ίδιος εμπνέεται από τον Ηράκλειτο και το παιχνίδι των αντιθέσεων, τον Carl Jung ,τα όνειρά του τα οποία τα κατέγραφε λεπτομερώς, το μύθο του φοίνικα που συμβολίζει τον κύκλο γέννηση – εξέλιξη – δραματική κορύφωση – τέλος (θάνατος) – νέα αρχή, το κύκλο του φεγγαριού ως αρχέγονο σύμβολο διαρκούς φθοράς και ανανέωσης.
Εισάγει επίσης τις έννοιες της «Πράξης» και της «Μεταπράξης»

Πράξη (praxis): π.χ. ένας βιολιστής κάνει αυτό που αναμένεται από αυτόν, δηλαδή παίζει βιολί.
Μεταπράξη (metapraxis): ο βιολιστής ενεργεί πέρα από το λογικώς προβλέψιμο, π.χ. ξεσπά σε άγριες κραυγές.
Επηρεάστηκε πάρα πολύ από τη μητέρα του η οποία ήταν ποιήτρια και πνευματίστρια.
Ο Γιάννης Χρήστου σκοτώθηκε σε τροχαίο δυστύχημα τη νύχτα της 8ης Ιανουαρίου 1970, κατά την επιστροφή του στο σπίτι από τον εορτασμό των γενεθλίων του. Στο ίδιο δυστύχημα τραυματίστηκε σοβαρά η γυναίκα του, η οποία εξέπνευσε δέκα ημέρες αργότερα, αφήνοντας τα τρία τους παιδιά ορφανά.